Stenose

Een stenose samengevat

• Een stenose is een aandoening waarbij het wervelkanaal of het neuroforamen vernauwt.

• Typische klachten zijn pijn in de rug of nek, vaak in combinatie met uitstraling naar de armen of benen.

• Een stenose ontstaat door slijtage van de wervelkolom over de jaren heen

• Pijnstillers en spinale injecties zijn vaak de eerste optie bij het verhelpen van een stenose

• In de wervelkolom bestaan er twee soorten stenoses; namelijk kanaalstenose en foraminale stenose

Wat is een stenose?

Een stenose in de rug of nek is een vernauwing van het wervelkanaal of van het wervelforamen.

Over een langere tijd, naarmate men ouder wordt, ontstaat er onvermijdelijk slijtage aan de wervelkolom. De spieren en banden rondom de wervels, inclusief de kleine gewrichtjes, worden slapper. Hierdoor worden bepaalde delen van de wervelkolom minder stabiel en gaan meer schuiven en draaien. Het gevolg hiervan is dat er dan extra bot aan de randen van de wervels en gewrichtjes groeit, wat weer de rug-of nekwervels verdikken.

Aan de binnenkant van de wervels bevindt zich een kanaal waar het ruggenmerg doorheen loopt. Het ruggenmerg is verantwoordelijk om allerlei signalen van en naar je hersenen te sturen. Het ruggenmerg heeft vertakkingen, de zenuwwortels. Een vertakkingen loopt langs de openingen tussen twee wervels, wat men ook wel wervelforamen noemt.

Als de rug-of nekwervels verdikken dan gebeurt dat ook aan de binnenkant en bij de doorgangen. De zenuwen worden dan beknelt, wat voor een hoop vervelende symptomen kan zorgen.

Bij de wervelkolom is er sprake van twee soorten stenoses. Bij een vernauwing van het wervelkanaal, waar het ruggenmerg doorheen loopt, noemt men dat een kanaalstenose. Bij een vernauwing van het wervelforamen noemt men dat een foraminale stenose.

Wat zijn de symptomen bij een stenose?

De klachten bij een stenose in de rug of nek kunnen variëren, afhankelijk van de plek waar het ruggenmerg of de zenuwen bekneld raken. Veel voorkomende symptomen zijn onder andere:

• Rugpijn

• Uitstralende pijn in been of arm (ook wel sciatica genoemd voor de onderrug / been)

• Spierzwakte

• Gevoelloosheid

• Tintelingen in armen of benen

De klachten zijn vergelijkbaar met een hernia. Echter, bij een (kanaal)-stenose kunnen de uitstralende klachten naar de benen verdwijnen als men vooroverbuigt. Dit komt omdat er bijvooroverbuigen meer ruimte ontstaat voor het ruggenmerg in het wervelkanaal.

Wat veroorzaakt een stenose?

Stenose is bijna altijd een gevolg van slijtage aan de wervelkolom bij ouderdom. Deze slijtage komt bij iedereen voor, maar bij de een gaat dit sneller dan bij de ander.

Er zijn een aantal risciofactoren die bij kunnen dragen aan het ontstaan van een stenose op latere leeftijd:

• Werkzaamheden of bewegingen die langdurig of herhaaldelijk veel druk op de rug zetten — zoals onjuist tillen, vaak bukken of draaien — kunnen het risico op het ontstaan van een stenose vergroten.

• Genetische aanleg: Sommige mensen hebben een aanleg voor een wat nauwer wervelkanaal. Dit vergroot op den duur het risico op een stenose.

• Een te hoog lichaamsgewicht belast de wervelkolom extra, wat de kans op slijtage vergroot. Dit kan ertoe leiden dat een bestaande stenose in de loop der jaren verergert.

• Inactiviteit: Weinig lichaamsbeweging kan leiden tot verzwakking van de spieren en steunstructuren rondom de wervelkolom. Dit heeft op termijn een nadelige invloed op de gezondheid en stabiliteit van de rug.

• Letsel of trauma: Een plotselinge verwonding, bijvoorbeeld door een val of verkeersongeval, kan schade veroorzaken aan de wervelkolom. Dit kan op latere leeftijd klachten geven of bijdragen aan de ontwikkeling van vernauwing.

In veel gevallen ontstaat stenose niet door één enkele oorzaak, maar door een combinatie van meerdere factoren die samen bijdragen aan de vernauwing van het wervelkanaal of het neuroforamen.

Medicatie bij pijn door een stenose

Bij een wervelkanaalvernauwing (stenose) kunnen de pijnklachten in de loop van de tijd toenemen. Afhankelijk van de ernst van de klachten kan pijnmedicatie helpen om de pijn te verlichten. Welke middelen geschikt zijn, hangt af van hoe heftig de pijn is.

Paracetamol is vaak het eerste middel van keuze bij pijn door stenose. Het is veilig in gebruik en kan regelmatig worden ingenomen volgens het advies van uw arts.

Middelen zoals ibuprofen, naproxen en diclofenac behoren tot de NSAID’s. Ze verminderen niet alleen pijn, maar ook ontsteking. Deze middelen worden vaak gecombineerd met paracetamol voor een sterker effect. Let wel: NSAID’s kunnen bijwerkingen hebben. Overleg daarom altijd met uw huisarts of apotheker of deze middelen voor u geschikt zijn.

Bij zeer ernstige pijn kan de arts tijdelijk zwaardere pijnstilling voorschrijven, zoals tramadol of morfine. Dit zijn krachtige middelen die uitsluitend op recept verkrijgbaar zijn. De mogelijke bijwerkingen en risico’s worden met u besproken door uw behandelend arts of apotheker.

Let op bij ernstige klachten! Er zijn situaties waarin u direct contact moet opnemen met uw arts en waar snel medisch handelen noodzakelijk is:

• Als de pijn plotseling fors toeneemt

• Als u krachtverlies of een doof gevoel krijgt in armen of benen

• Als u problemen ervaart met plassen of ontlasting

Wat voor behandelingen zijn er voor een kanaalstenose?

Mensen die gediagnostiseerd zijn met een stenose kunnen soms (tijdelijk) succesvol conservatief worden behandeld.

• Spinale Injecties: bij deze behandeling wordt een ontstekingsremmend medicijn rechtstreeks ingespoten op de plek rond de zenuw waar de klachten ontstaan. Dit helpt om de zwelling te verminderen en de pijn te verlichten, doordat de druk op de zenuw afneemt.

• Pijnbestrijding: om de pijnklachten te verlichten, kunnen pijnstillende medicijnen worden voorgeschreven. Deze vorm van behandeling wordt vaak gecombineerd met oefentherapie om het dagelijks functioneren te verbeteren.

Deze behandelopties kunnen de pijn tijdelijk verminderen. Maar helaas is in de medische literatuur men het erover eens dat een kanaalstenose niet vanzelf weggaat, terwijl een hernia dat wél vaak doet.

In de meeste gevallen is er sprake van een langzame verergering van pijnklachten en kracht- of gevoelsverlies in de rug en benen. Als de klachten te ernstig worden, dan is het een effectieve optie om de stenose operatief te behandelen. Een stenose kan je op verschillende manieren opereren:

• Rug chirurgie open

• Kijkoperatie / Endoscoop VESC

Wilt u meer weten over de verschillen tussen deze behandelmethodes? Klik dan de knop hieronder:

Overweegt u een kijkoperatie voor uw stenose?

Wanneer conservatieve behandelingen — zoals pijnstilling, oefentherapie of injecties — onvoldoende effect hebben, kan een kijkoperatie een passende vervolgstap zijn. Deze minimaal invasieve techniek biedt verschillende voordelen ten opzichte van open chirurgische methode.

• De kijkoperatie duurt relatief kort en veel patiënten mogen al enkele uren na de ingreep weer uit bed. In de meeste gevallen kunt u binnen een paar dagen naar huis en snel uw dagelijkse activiteiten hervatten, omdat er geen langdurig herstel van een narcose of grote wond nodig is.

• Door de kleine toegangsweg en het nauwkeurige werken met de endoscoop blijft schade aan spieren en ander weefsel tot een minimum beperkt. Dit resulteert doorgaans in minder napijn.

• De chirurg bereikt de beknelde zenuw of ruggenmerg via een smalle toegang zonder onnodige beschadiging van huid, spieren of botstructuren. Ook bij patiënten met overgewicht blijft het omliggende weefsel maximaal gespaard.

De kijkoperatie biedt meerdere voordelen ten opzichte van open chirurgie:

• minder bloedverlies

• Minder kans op spier- of bandstructuurschade, wat instabiliteit helpt voorkomen

• minder kans op infectie

• minder littekenvorming

Hoe verloopt een kijkoperatie bij een vernauwing in wervelkolom?

De manier waarop een stenose wordt behandeld met een kijkoperatie, hangt af van verschillende factoren. De belangrijkste zijn:

• Op welk niveau in de wervelkolom de vernauwing zich bevindt

• Waar de zenuw of het ruggenmerg precies onder druk staat en klachten veroorzaakt

Op basis van deze informatie bepaalt de chirurg een zorgvuldig behandelplan dat past bij uw situatie.

Stapsgewijze uitleg van de procedure

• Kleine huidincisie: De chirurg maakt een sneetje van minder dan 1 centimeter in de huid van de rug.

• Inbrengen van de geleidingsnaald: Via deze opening wordt een dunne, buisvormige naald geplaatst op de plek van de vernauwing. Deze naald heeft ongeveer de dikte van een potlood.

• Opvoeren van het werkkanaal: Over de naald wordt een holle buis (het werkkanaal) geschoven tot aan het gebied waar het ruggenmerg of de zenuw bekneld zit.

• Plaatsen van de endoscoop: Vervolgens wordt de endoscoop ingebracht: een dunne buis met een camera, irrigatiekanaal en instrumentkanaal. Hiermee krijgt de chirurg goed zicht op het probleemgebied in de wervelkolom.

• Verwijderen van de vernauwing: Door het werkkanaal worden speciale precisie-instrumenten naar binnen gebracht. Denk aan fijne tangetjes en haakjes. Daarmee verwijdert de chirurg het weefsel of bot dat de zenuw beknelt, zodat er weer voldoende ruimte ontstaat.